22.5.07

Βιολογικά τρόφιμα: η μεγάλη οικονομική και οικολογική απάτη

Υπάρχει μια αρχή: η δράση φέρνει αντίδραση. Αυτή η αρχή δεν καταπατήθηκε ποτέ, ούτε πρόκειται να καταπατηθεί. Η φύση πάντα θα αντιδρά, όσο και αν πιστεύουμε, ή μας πείσουν, πως είμαστε «μικροί θεοί» και μπορούμε να την νικήσουμε ή να την ξεγελάσουμε.

Αρχικά ο άνθρωπος καλλιέργησε φυτά. Σιγά-σιγά, λόγω των ομογενών καλλιεργειών και της εντατικοποίησης, άρχισαν να πληθαίνουν «οι εχθροί της καλλιέργειας». Οι σημαντικότεροι αυτοί εχθροί είναι τα έντομα, οι νηματώδεις, τα πτηνά και τα θηλαστικά. Οι ασθένειες περιλαμβάνουν τις ιώσεις, τα βακτήρια και τους μύκητες. Τα ζιζάνια επίσης ανταγωνίζονται τα φυτά για το φως, το νερό και τα ανόργανα θρεπτικά συστατικά. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση της σοδειάς και τη μείωση της ποιότητας παραγωγής εάν δεν ελεγχθούν σωστά. Έτσι ο άνθρωπος ανακάλυψε τα φυτοφάρμακα με στόχο την παραμονή στις εντατικές μονοκαλλιέργειες. Η φύση αντέδρασε. Οι «εχθροί» έγιναν πιο ανθεκτικοί, πιο επιθετικοί. Σήμερα ανακαλύψαμε πως τα φυτοφάρμακα μας βλάπτουν. Εμφανίστηκαν λοιπόν ξαφνικά οι «βιολογικές» καλλιέργειες. Μόδα της εποχής, μέθοδος αύξησης της τιμής.

Σήμερα προβάλλονται δύο τρόποι «βιολογικής» καλλιέργειας. Ο πρώτος είναι η μετάλλαξη. Άμεσες επεμβάσεις δημιουργίας ανθεκτικών στελεχών. Άμεσες επεμβάσεις στον ξενιστή (γενετικές βελτιώσεις), άμεσες επεμβάσεις στο παράσιτο μέσω της αύξησης των φυσικών εχθρών του, χρήση ειδικών ουσιών (όπως οι φερομόνες) που ελέγχουν τα ενδεχομένως επιβλαβή έντομα. Άλλωστε το παράδειγμα είναι παλιό. Το καλαμπόκι που τρώμε σήμερα μετάλλαξη είναι. Απλά είναι μια φυσική μετάλλαξη που κάποτε, πριν από πολλούς αιώνες, οι άνθρωποι έκαναν με εντελώς φυσικό τρόπο, παντρεύοντας ποικιλίες από τα ανθεκτικότερα στελέχη. Τότε όμως ήταν φυσικός ο τρόπος. Το αποτέλεσμα «προϋπήρχε γραμμένο» στην φύση, απλά τότε «έπαιξαν» με τις πιθανότητες εμφάνισής του. Σήμερα είναι εργαστηριακός, παίζουν με το DNA. Οι μεταλλάξεις αυτές δεν μπορούν να ελεγχθούν γρήγορα και εύκολα όσο αφορά στις πιθανές επιπτώσεις στην τροφική αλυσίδα. Και ακόμα παραπέρα, ο κάθε «εργαστηριακός» έλεγχος δεν μπορεί να προβλέψει κάθε πιθανό αποτέλεσμα που μπορεί να ανακύψει σε ένα τόσο πολύπαραγοντικό σύστημα όπως το συνολικό οικοσύστημα, κατά την εφαρμογή και διάδοση των μεταλλάξεων σε αυτό. Μόλις φύγει από το ελεγχόμενο περιβάλλον κανείς δεν ξέρει που μπορεί να οδηγήσει αλυσιδωτά. Κανείς δεν ξέρει πόσο θα έχουμε μετανιώσει σε 100, ακόμα και σε 50 ίσως χρόνια. Και το πρόβλημα δεν σταματά εδώ. Η μετάλλαξη είναι δράση. Η φύση θα αντιδράσει. Είναι δεδομένο. Είναι απαράβατη αρχή. Και οι «εχθροί» θα γίνουν πιο ανθεκτικοί, θα συμπεριλάβουν και την μετάλλαξη στους μηχανισμούς τους. Και τότε τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Άλλωστε μια αρχή λέει πως οι μεταλλάξεις δεν πρέπει να ξεφεύγουν από το εργαστήριο. Εμείς πως τις απελευθερώνουμε και τις επιβάλλουμε σε μακροκλίμακα;

Ο δεύτερος είναι αυτός που ακούμε περισσότερο. Απλά «υποτίθεται» πως οι γεωργοί συμβιβάζονται σε μια καλλιέργεια δίχως φυτοφάρμακα. «Υποτίθεται» πως έχουν μικρότερη παραγωγή, λόγω της μη-χρήσης χημικών αλλά και βιολογικών παραγόντων, τα φυτά τους πεθαίνουν πιο εύκολα, έχουν απώλειες παραγωγής, εξ’ ου και οι αυξημένες τιμές. Πρόκειται δηλαδή για «φυσική καλλιέργεια», βαφτισμένη ως βιολογική. Είναι όμως έτσι; Αν λάβουμε υπ’ όψη μας πως πλέον οι «ανταγωνιστές» είναι ανθεκτικοί και επιθετικοί, πως κάθε χρονιά απαιτούνταν αύξηση των χημικών για να μπορέσουν να διατηρήσουν την παραγωγή, θα αντιληφθούμε πως είναι εντελώς παράλογο και αδύνατο σήμερα να μπορούμε να καλλιεργήσουμε χωρίς χημικά, ή χωρίς βιολογικές παρεμβάσεις, τουλάχιστον στους ξενιστές και όχι μόνο σε αυτούς. Στο σημείο που βρισκόμαστε δεν θα είχαμε (όπως υποστηρίζεται) μια απλή απώλεια της τάξης του 10%, που καλείται να καλύψει η αύξηση της τιμής. Θα είχαμε απώλειες της τάξης του 80 με 90%, θα είχαμε πείνα. Είναι αδύνατη σε μακροσκοπική κλίμακα η ύπαρξη της «βιολογικής» καλλιέργειας αυτού του 2ρου τύπου. Είναι απλά ένα μεγάλο ψέμα.

Πως γίνεται αυτό; Αφού καλλιεργούν σύμφωνα με κάποιο ΙSO, ελέγχονται με βάση αυτό και έτσι λαμβάνουν την σφραγίδα της βιολογικής καλλιέργειας. Έτοιμη η απάντηση των στηρικτών. Και φυσικά λογική για όσους δεν έχουν κατανοήσει πως το ISO έχει δημιουργηθεί, εξ ορισμού και στόχων του, όχι για να εξασφαλίζει τον καταναλωτή αλλά τον παραγωγό. Η σφραγίδα ΙSO σημαίνει πως κατά τον δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε, η καλλιέργεια βρέθηκε να πληροί τις προϋποθέσεις. Αυτό φυσικά δεν εγγυάται τίποτε για το σύνολο του χώρου και του χρόνου της καλλιέργειας και παραγωγής. Ειδικά όταν οι έλεγχοι είναι αναμενόμενοι σε δεδομένες χρονικές περιόδους (μόνο τότε έχουν και νόημα). Ούτε φυσικά εγγυάται την μη-χρήση γεννετικών τροποποιήσεων στους ξενιστές, την μη-χρήση ουσιών κοκ. Συνήθης τακτική; Κανονική καλλιέργεια με φυτοφάρμακα, η χρήση των οποίων σταματά το δεδομένο μήνα που θα περάσει ο έλεγχος. Άσε που αν κατά τύχη βρεθούν ίχνη φυτοφαρμάκων, «αυτά ήρθαν από το χωράφι του διπλανού». Μιλάμε για φύση, αν εμείς θέλουμε να τραβάμε γραμμές για όρια, η φύση απλά αδιαφορεί και μεταφέρει ότι θέλει από την μια πλευρά στην άλλη. Οπότε κανείς δεν μπορεί να ακυρώσει αυτή την δικαιολογία. Έτσι λοιπόν υπάρχει για την δεδομένη χρονική περίοδο η απώλεια της τάξης του 10%, η σφραγίδα λαμβάνεται και στην συνέχεια τα φυτοφάρμακα επιστρέφουν για να σώσουν το υπόλοιπο της καλλιέργειας που θα έρθει στο πιάτο μας βαφτισμένη ως βιολογική, αλλά δίχως καμία διαφορά από τις κλασικές συμβατικές. Γιατί; Γιατί πολύ απλά στις μέρες μας είναι αδύνατη η καλλιέργεια σε μακροκλίμακα, χωρίς φυτοφάρμακα. Στον κήπο του καθενός με 10 ντοματούλες, 5 λαχανάκια (πολυκαλλιέργεια) και καλύτερο έλεγχο είναι εφικτή, αλλά αν πιστεύουμε πως το αγορασμένο τρόφιμο μπορεί να είναι καλλιεργημένο χωρίς βιολογικές επεμβάσεις ή χωρίς φυτοφάρμακα, πλανόμαστε πλάνη οικτρά. Δεν διαθέτουμε πλέον δυστυχώς αυτή την δυνατότητα. Και το κύκλωμα προώθησης αυξάνει τις τιμές κοροϊδεύοντας μας.

Αντί όλων αυτών φυσικά θα μπορούσαμε να βασιστούμε σε σωστές καλλιεργητικές μεθόδους όπως: πολυκαλλιέργεια, επιλογή ποικιλίας, αμειψισπορές, καλλιέργεια του εδάφους, κλάδεμα κ.λπ. Παραδείγματος χάριν δεν είναι ποτέ ορθή η πρακτική μια καλλιέργεια πατάτας να ακολουθείται από μια άλλη καλλιέργεια πατάτας, που θα έχει σαν αποτέλεσμα τη μεταφορά ή τη διάδοση των παρασίτων, όπως η σήψη, η μαύρη ψώρα, οι νηματώδείς ή οι αγρότες (κάμπιες). Και όμως, αυτή η λανθασμένη πρακτική ακολουθείται κατά κόρον. Ταυτόχρονα, οι μονοκαλλιέργειες που εφαρμόζονται σήμερα, χάριν εντατικοποίησης και ταχύτητας, είναι κατά κανόνα ευάλωτες στις ασθένειες. Οι εκτεθειμένοι αγροί και οι υψηλές συγκεντρώσεις ενός καλλιεργούμενου είδους ανοίγουν το δρόμο για τις μολύνσεις από εχθρούς παρέχοντας τους συγκεντρωμένες πηγές και ομοιόμορφες φυσικές συνθήκες που ενθαρρύνουν τις παρασιτικές προσβολές. Η αφθονία και η αποτελεσματικότητα των αρπακτικών μειώνονται διότι αυτά τα απλοποιημένα περιβάλλοντα παρέχουν ανεπαρκείς εναλλακτικές πηγές τροφής, καταλυμάτων, τόπων αναπαραγωγής και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων. Σαν αποτέλεσμα, οι πληθυσμοί ειδικευμένων εχθρών αποκτούν οικονομικά ασύμφορα επίπεδα. Απαραίτητη λοιπόν στρατηγική για τη μείωση των απωλειών από τις φυτικές ασθένειες και τους νηματώδεις κρίνεται η αύξηση των ειδών ή/και της γενετικής ποικιλομορφίας των καλλιεργειών. Η συνκαλλιέργεια φυτών, μη ξενιστών, στις πολυκαλλιέργειες μπορεί να μειώσει σημαντικά το ρυθμό εξάπλωσης των ιώσεων στον αγρό.

Υπάρχουν λοιπόν λύσεις που επιτρέπουν την ανάπτυξη και προστασία καλλιεργειών με φυσικές μεθόδους. Οι λύσεις αυτές όμως προϋποθέτουν άρση της εντατικοποίησης και κυρίως της μαζικότητας της παραγωγής. Τίποτε από αυτά δεν συνεπάγεται αύξηση τιμής. Αντίθετα, οι λύσεις αυτές αντιτίθενται στην δημιουργία μονοπωλιακών πρακτικών και επιβάλλουν στο σύστημα επεξεργαστών και μεταπρατών να προμηθεύονται ταυτόχρονα, πολλά, από πολλούς, δυσκολεύοντας έτσι τα «παιγνίδια ελέγχου» και τους εκβιασμούς. Οι λύσεις αυτές είναι επιβεβλημένες, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Όλα όμως εξαρτώνται από τους στόχους μας: Ποιότητα ζωής ή οικονομική μεγιστοποίηση; Η δεύτερη φυσικά αναφέρεται πάντα σε όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα παροχής, όχι στο σύνολο, ούτε στους παραγωγούς, ως νοοτροπία όμως αφορά όλους μας και ξεκινά απ’ όλους μας. Τα δύο αυτά όχι απλά δεν συμβαδίζουν αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις έρχονται σε αντίθεση. Πάντως ενώ τα βιολογικά τρόφιμα αποτελούν μια πολύ μεγάλη οικονομική και οικολογική απάτη εις βάρος των καταναλωτών και της φύσης, η πολυκαλλιέργεια σε συνδυασμό με ορθές πρακτικές καλλιέργειας και λελογισμένη χρήση φυτοφαρμάκων μπορεί να βελτιώσει πολύ και την ποιότητα του περιβάλλοντός μας αλλά και την ποιότητα της τροφής μας.

Καλό λοιπόν θα ήταν να αντιδράσει ο καταναλωτής, πριν αντιδράσει η φύση. Την επόμενη φορά πάντως που θα φας κάποιο βιολογικό λαχανικό, σκέψου τι μπορεί να τρως. Αυτό που σου λένε πάντως πως τρως, δεν υφίσταται.

12 σχόλια:

  1. εγώ πάλι νόμιζα ότι η πολυκαλλιέργεια ήταν η βιολογική καλλιέργεια :-((

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μακάρι, αλλά η πολυκαλλιέργεια σημαίνει ελάττωση της πυκνότητας της καλλιέργειας («απομάκρυνση» των φυτών αναμεταξύ τους) και ταυτόχρονη καλλιέργεια περισσότερων φυτών στο ίδιο μέρος (ανάμεσα στα ψηλά φυτά βάζουμε άλλα πιο χαμηλά και δίπλα άλλες πόες κοκ). Να σκεφτείς ότι λόγω έλλειψης χώρου στην Αίγυπτο χρησιμοποιούσαν πάντα την μέθοδο της πολυκαλλιέργειας, εξ ου και είχαν καλή παραγωγή (σε συνδυασμό με την ηφαιστειογενή λάσπη του Νείλου), αλλά τώρα την εγκαταλείπουν σιγά-σιγά προς χάριν της εντατικοποίησης.
    Πολυκαλλιέργεια; Εδώ όχι μόνο δεν εναλλάσσουμε καν τις καλλιέργειες, αλλά κινούμαστε εντατικά ώστε να έχουμε περισσότερες συγκομιδές ανά έτος! Οι μονοκαλλιέργειες πάντως και η εντατική χρήση των αγρών μας έχουν ουσιαστικά «νεκρώσει» τα εδάφη μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δεν γνωρίζω και πολύ το θέμα των βιολογικών καλλιεργειών.
    3-4 μήνες πηγαινοερχόμουν Βουλγαρία μήπως και έβρισκα ένα επιχειρηματικό ενδιαφέρον στο όλο θέμα αλλά δεν το βρήκα.
    Αντιλήφθηκα ότι είναι πολύ ευάλωτο το προϊόν αλλά και η διαδικασία παραγωγής .Άρα....
    Μόνο μια ένσταση.
    Το iso δεν επιβεβαιώνει την ποιότητα του προϊόντος κάποια στιγμή αλλά εξασφαλίζει την ποιότητα - την οποία υποστήριξες ότι μπορείς να παράγεις - σε βάθος χρόνου..
    Δηλαδή με απλά λόγια είναι μια συγκεκριμένη διαδικασία ( που αφορά όλο τον τρόπο παραγωγής, προμήθειας,εγκεκριμένων προμηθευτών, αποθήκευσης κλπ) που εξασφαλίζει την παραγωγή συγκεκριμένης ποιότητας. Προσοχή , όχι απαραίτητα πρώτης ή καλύτερης ποιότητας αλλά ίδιας με αυτήν που υποσχέθηκες.
    Δεν ξέρω εάν έγινα κατανοητός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αρκεί να μην παραβλέψουμε τους υπόλοιπους στόχους που θέτει το πρότυπο:

    α) να επιτύχει και να συντηρήσει την ποιότητα σε βαθμό που ικανοποιεί συνέχεια τις ρητές ή εννοούμενες ανάγκες του πελάτη
    β) να δημιουργήσει εμπιστοσύνη στην διοίκηση ότι η επιθυμητή ποιότητα επιτυγχάνεται και διατηρείται
    γ) να δημιουργήσει εμπιστοσύνη στον πελάτη ότι η επιθυμητή ποιότητα επιτυγχάνεται ή πρόκειται να επιτευχθεί.

    Με βάση αυτούς τους στόχους και με δεδομένη την ολική διαχείριση ποιότητας μέσω του στατιστικού και όχι του ολικού ελέγχου ποιότητας, είναι φανερό πως αν επιτευχθούν οι στόχοι (β) και (γ), τότε, μέσω της εμπιστοσύνης, ο (α) στόχος επιτυγχάνεται φαινομενικά πάντα, ανεξαρτήτως της πραγματικότητας επίτευξης του.

    Είναι αυτό που ο λαός εκφράζει ως: «Η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει να φαίνεται τίμια». Το ISO εξασφαλίζει αυτό ακριβώς, ανεξαρτήτως του αν η γυναίκα του Καίσαρα είναι τίμια ή όχι.

    Συνεπώς το ISO εξασφαλίζει την ποιότητα - την οποία υποστήριξες ότι μπορείς να παράγεις - σε βάθος χρόνου, με την προϋπόθεση πως συμμορφώνεσαι στις διαδικασίες που εσύ επέλεξες πως θα χρησιμοποιείς, καθ' όλη την διάρκεια και όχι μόνο πριν και κατά τον έλεγχο.

    Επιπλέον το ISO στηρίζεται στα κριτήρια ποιότητας που εσύ θέτεις και εξετάζει αν τα ικανοποιείς. Στον κόσμο όμως επικρατεί η ιδέα πως η συμμόρφωση με το ISO συνεπάγεται καλή ποιότητα και όχι εξασφάλιση της ποιότητας στα επίπεδα που εσύ, ως παραγωγός, έχεις θέσει, ανεξάρτητα από το αν έλαβες ή όχι υπ’ όψη τις απαιτήσεις του καταναλωτή. Έτσι το ISO καταλήγει να είναι μια καλή πρακτική marketing που εξασφαλίζει δυστυχώς πραγματικά μόνο τον στόχο (γ) ενώ αφήνει τον (β) και κυρίως τον (α) στην υποκειμενική κρίση του παραγωγού. Άλλωστε αυτό το εννοούμενες ανάγκες του στόχου (α) είναι όλα τα λεφτά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ διαφωτιστικό το άρθρο. Ετσι κι αλλιώς πίστευα ότι με τα βιολογικά κάτι δεν πάει καλά..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΠΟΣΤ,ΜΑΣ ΚΑΤΑΚΛΕΒΟΥΝ ΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. οπότε, αφού τα βιολογικά δεν είναι βιολογικά και τα μη βιολογικά είναι (τρισ)άθλια, όσοι δεν έχουνε δικό τους τρόπο παραγωγής οπωροκηπευτικών (γιατί για τα άλλα δεν το συζητώ) απειλούντε άμεσα από τα φυτοφάρμακα κλπ. κρίμα και ήλπιζα ότι θα τρώγαμε τίποτα πιο αξιόλογο..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. βιολογικά και κουραφέξαλα...άσε...το τι προσπαθουν να ισχυριστουν για να πουλησουν δε το χωράει ο ανθρώπινος νους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Και βέβαια υπάρχει η δυνατότητα να καλιεργήσεις χωρίς φυτοφάρμακα.

    Θεωρείς ότι η ανθεκτικότητα των "παρασίτων" στα φυτοφάρμακα προκαλεί την εμφάνιση ενός νέου μεταλλαγμένου οργανισμού τέρατος?
    Όχι βέβαια, μια απλή κατευθυνόμενη μετάλλαξη προκαλεί στα γονίδια που παράγουν την πρωτεϊνη στην οποία επιτίθεται το φάρμακο.
    Ο οργανισμός δεν αλλάζει. Μια μύγα της μεσογείου ανθεκτική στο ρογκόλ θα μείνει η ίδια μύγα την οποία θα μπορεί άνετα να την φάει ένα χελιδόνι ή να την πιάσει μια παγίδα.

    Η "βιολογική" ή "φυσική" ή όπως αλλιώς την πεις καλιέργεια δέχεται την φύση όπως είναι, συνεργατική και όχι ανταγωνιστική, και ακολουθεί μόνο τα πρότυπα ανάπτυξης της φύσης τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις τα αφουγκραζόμαστε και δεν τα γνωρίζουμε.

    Η βιολογική καλιέργεια περιλαμβάνει την αμιμψεισπορά που ανέφερες στα μονοετή φυτά, αλλά στα πολυετή πως θα κάνεις εναλλαγή? Θα φυτεύεις την μια χρονιά ελιές και την επόμενη θα τις βγάζεις για να βάλεις πορτοκαλιές?

    Αν σε ενδιαφέρει το θέμα υπάρχουν πάρα πολλά άρθρα από τα οποία θα μπορούσες να αντλήσεις πληροφορίες.

    Επίσης μια κραυγαλέα περίπτωση παραπληροφόρησης.
    1) Η βιολογική καλιέργεια δεν δέχεται τα μεταλλαγμένα φυτά.
    2) Η διαδικασία της ανάπτυξης καινούριων ποικιλιών μέσω της ευγονικής δεν έχει καμμία σχέση με τις ποικιλίες μεταλλαγμένων φυτών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. «Υπάρχει», αλλά με ελαττωμένες ποιότητα και ποσότητα.

    Θεωρώ πως η μετάλλαξη η οποία θίγει τη βιωσιμότητα ενός είδους, αλυσιδωτά προκαλεί ανεξέλεγκτες μεταλλάξεις που οδηγούν στην «άρση απαγορεύσεως» της πρωταρχικής μετάλλαξης. Για την ακρίβεια, δεν το θεωρώ απλά, αλλά είναι αποδεδειγμένο.

    Οι πολυετείς καλλιέργειες δεν δίδουν τη δυνατότητα αμειψισποράς, αλλά η πολυκαλλιέργεια είναι απόλυτα εφικτή και σε αυτή την περίπτωση.

    Αν θέλουμε να ωραιοποιήσουμε τα πράγματα μπορούμε να μετονομάσουμε την μετάλλαξη σε ευγονική, αλλά δεν είναι το όνομα που μετράει…

    Όσο για τις βιολογικές καλλιέργειες, δεν δέχονται μεταλλάξεις και φυτοφάρμακα κατ’ όνομα ή πραγματικά; Άλλο τι θεωρείται και άλλο τί εφαρμόζεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Το αρθρο ειναι λιγακι λυρικο με απλοική προσεγγιση και δειχνει επιφανειακή γνωση των καλλιεργει΄ων και μεθοδων.Πολλές αποτ ις πρακτικές που αναφέρει είναι πρακτικ΄ες βιολογικής καλλιέργειας αλλά τις αναφερει σαναλλους τρόπους....Μαλλον ο αρθρογραφος δεν είναι δυνατός στην Βιολογική..... Ουτε της πρακτικής ούτε των λειτουργειών
    Ουτε εγω είμαι στα βιολογικά αλλα σαν επιστημονας - με απλή ενημερωση των εξελίξεων στηνβιολογική γεωργία με γνωση πρακτικών και λειτουργειών δεν συμφωνώ καθόλου. βλέπω ότι απο τους ορισμούς, γλωσσα που χρησιμοποιεί δεν γνωριζει πρακτικές , λύσεις, κόστος , οφέλη, μειονεκτήματα.. Προφανως δεν είναι συνολική λύση με την σημερινή τεχνολογία αλλα ανοιγει δρόμους για το μέλλον.
    Επίσης οι επιθετικοί προσδιορισμοί είναι ατυχέστατοι και σκοπο εχουν να προκαλέσουν ...
    Οσο για τους ελεγχους , ενα εμπειρο ματι ξερει τι βλέπει και στις αναλύσεις ιχνιλασιμοτητας τα πραγματα ειναι απλα όπότε απορριπτεται το προιόν και θελει αλλα 3 ετη για να ξαναγινει βιο το χωραφι Μαλλον δεν γνωριζει καν την πρκτική και οι πληροφορίες είναι επιπεδου μου είπαν του ειπαν κτλ

    ΑπάντησηΔιαγραφή